Bad Blood – Máu bẩn – John Carreyrou15 phút đọc

Nói về cuốn sách trong 3 câu

• Cuốn sách này đọc rất cuốn hút, thật sự ấn tượng mạnh, được xuất hiện trong danh sách những cuốn sách hay nhất năm 2018 của Bill Gates.
• Bad Blood (Máu bẩn) là một câu chuyện cảnh báo về đức tính của người nổi tiếng (Theo Bill Gates).
• Kể chi tiết về sự trỗi dậy và sụp đổ của Theranos cũng như người đứng đầu là Elizabeth Holmes, một công ty có ý tưởng tuyệt vời về thiết bị chuẩn đoán ý tế.

5 điểm cảm thấy hay nhất trong cuốn sách

• Theranos cường điệu hoá, thậm chí nói dối về các chức năng của thiết bị, từ đó đưa mức định giá của công ty Theranos lên đến 9 tỷ dollar.
• Lừa dối trong kinh doanh có thể hiệu quả, nhưng sớm muốn gì nó cũng sẽ bị phanh phui và bại lộ.
• Theranos và Elizabeth Holmes đã sử dụng các chiêu trò và mánh khoé để vượt qua các bài kiểm tra của cơ quan chức năng FDA.
• Không chỉ lừa dối cơ quan chức năng, thậm chí Theranos còn làm giả các số liệu để lừa dối cơ sở y tế, báo chí và chính khách hàng của họ.
• Steve Jobs lãnh đạo một công ty công nghệ Apple thành công. Elizabeth Holmes có nét tương đồng với Steve Jobs nhưng lại thất bại. Mấu chốt ở đây là Steve Jobs làm trong lĩnh vực công nghệ, nếu có sai lầm thì không ai bị ảnh hưởng về sức khoẻ, chỉ cần nghiên cứu và điều chỉnh lại. Ngược lại, Elizabeth Holmes làm trong lĩnh vực liên quan đến sức khoẻ, đến sinh mạng của con người, mà lĩnh vực này thì không có chỗ cho sai lầm.

Một số ý chính của quyển sách

Elizabeth Holmes có 1 ý tưởng tuyệt vời về thiết bị có thể chuẩn đoán y tế

• Giống như nhiều người khác, Elizabeth Holmes sợ kim tiêm. Chính vì vậy, cô ấy đã có một ý tưởng phát minh tuyệt vời: một miếng dán có thể kiểm tra máu của bệnh nhân trong suốt một ngày. Khi đó, không chỉ nỗi sợ kim tiêm sẽ biến mất, thiết bị này có thể cung cấp thông tin thời gian thực về việc lấy máu nhằm hỗ trợ công việc chuẩn đoán tình hình bệnh nhân.
• Đến năm 2004, Elizabeth Holmes bắt đầu đưa ý tưởng của mình vào thực tế. Cô thành lập công ty Theranos cùng với người bạn tại Đại học Stanford, Shaunak Roy. Tuy vậy ý tưởng này ban đầu gặp chút khó khăn khi cả 2 đều sớm nhận ra thiết bị này không thể hút đủ lượng máu cần thiết. Từ đó họ tìm ra một phương án khác, thay thế hình dạng của thiết bị này.
• Ý tưởng mới của họ là một thiết bị có kích thước nhỏ bằng chiếc thẻ tín dụng, sẽ lấy ra vài giọt máu bằng cách sử dụng kim châm. Thiết bị này sau đó có thể cắm vào một thiết bị khác, lớn hơn một chút để phân tích mẫu máu và đưa ra kết quả chuẩn đoán.
• Đây là một thiết bị được xem là đầy triển vọng trong lĩnh vực chăm sóc sức khoẻ nếu nó được chế tạo thành công. Mọi người trên trái đất này có thể tiếp cận và sử dụng thiết bị này một cách dễ dàng, hàng ngàn, hàng triệu sinh mạng có thể được cứu nhờ những chuẩn đoán sớm.

Thiết bị có những vấn đề kỹ thuật đầu tiên

• Công ty Theranos bắt tay vào việc chế tạo và sản xuất ra thiết bị diệu kỳ này, họ đặt tên là Edison. Tuy vậy khi nghiên cứu chế tạo, họ đã phát hiện ra một vấn đề nghiêm trọng, số lượng mẫu máu lấy được quá nhỏ. Như vậy, thiết bị không thể kiểm tra được 240 bệnh phổ biến liên quan tới máu do không đủ số lượng cần thiết.
• Các kỹ sư nghiên cứu của công ty đã dành nhiều thời gian để thiết kế thiết bị, nhằm mục đích khiến cho Edison có thể di chuyển máu tốt hơn. Tuy vậy kết quả vẫn không khả quan, thiết bị này không thể kiểm tra hơn 80 căn bệnh phổ biến.
• Ngoài vấn đề về số lượng mẫu máu cần thiết, chất lượng mẫu máu cũng là một vấn đề nghiêm trọng. Máu được lấy ra xét nghiệm có mức độ pha loãng rất cao, từ đó kết quả sàng lọc chuẩn đoán đưa ra có vấn đề về độ chính xác, độ tin cậy của kết quả.
• Càng nghiên cứu và thử nghiệm, càng nhiều vấn đề được phát hiện nhiều hơn. Edison nhạy cảm với nhiệt độ, thiết bị này sẽ hoạt động thế nào ở các khu vực địa lý có khí hậu khác nhau? Các ống dẫn thường xuyên bị tắc nghẽn, các chuyên gia sẽ phải làm sạch các đường ống này hàng tháng. Ngoài ra, việc kết quả không có độ tin cậy và chính xác cao càng được thể hiện rõ trong việc xác định mức Natri và Kali cần thiết để phân tích.
• Sau đó, có nhiều chuyên gia cả trong và ngoài công ty bắt đầu nghi ngờ về sự thành công của Edison cũng như Theranos. Đầu tiên là Alan Beams, giám đốc phòng thí nghiệm của Theranos, tiếp đến là Timothy Hamill, phó chủ tịch Khoa Y học phòng thí nghiệm của Đại học California. Họ đều đồng quan điểm rằng Theranos nên tập trung nghiên cứu và phát triển (R&D) thêm ít nhất 3 năm trước khi công bố thiết bị rộng rãi ra toàn thị trường.

Holmes vẫn kiên trì, tận dụng sự quyến rũ, lôi cuốn, khả năng bán hàng đỉnh cao của mình để thúc đẩy kế hoạch

Tuy gặp nhiều vấn đề khó khăn, tuy vậy Elizabeth Holmes không hề sợ hãi. Cô ấy nhanh chóng tạo dựng danh tiếng là mẫu phụ nữ giống với cá tính của Steve Jobs, một thần tượng của cô. Không chỉ học tập về phong cách, ngoại hình, cá tính, mà ngay cả việc chọn lựa công ty quảng cáo cũng có chút ảnh hưởng. Holmes chọn công ty quảng cáo TBWAChiatDay để đại diện cho Theranos, công ty trước đây đã từng làm việc cho Apple.

Với phong cách của Elizabeth Holmes, cô đã khiến cho Carisa Bianchi và Patrick O’Neill, giám đốc điều hành và giám đốc sáng tạo của công ty say mê và tin tưởng rằng Theranos sẽ thành công trong tương lai. Đến năm 2014, Theranos được nhiều người đánh giá cao, định giá lên đến 9 tỷ dollar và đạt được các thoả thuận cung cấp Edison cho Safeway và Walgreens. Safeway đã đầu tư 350 triệu dollar để cải tạo các cửa hàng của mình để cung cấp không gian cho Theranos có phòng khám sức khoẻ đặc biệt. Walgreens thì đồng ý lắp đặt thiết bị ở 8.134 chi nhánh của mình.

Cứ như vậy, Theranos tiếp tục hành trình chinh phục. Công ty thuê Larry Ellison, người đứng sau công ty công nghệ tỷ đô Oracle làm cố vấn và áp dụng mô hình của ông.

Theranos che đậy những sai sót của Edison

Được nhiều người chú ý đến, Theranos vội vàng đưa sản phẩm của mình ra ngoài thị trường, mặc dù bản thân thiết bị của họ chưa được nghiên cứu và thử nghiệm thành công. Áp lực bắt đầu lớn dần, công ty đã tìm cách lừa dối các nhà đầu tư và Cục Quản Lý Thực Phẩm và Dược Phẩm (FDA) về thiết bị của mình. Để làm được như vậy, Elizabeth Holmes đưa ra những tuyên bố có phần thái quá nhưng đầy tự tin. Cô nói rằng Edison có thể chạy 800 xét nghiệm chỉ bằng 1 giọt máu duy nhất, kết quả sẽ có trong vòng 30 phút. Với lời khẳng định như vậy, FDA đã chấp thuận cho sản phẩm này.

Tuy vậy, như chúng ta có thể đoán được, những lời khẳng định trên là không thể thực hiện được với công nghệ và máy móc hiện tại của Edison. Theranos đã đánh lừa mọi người bằng cách bí mật sử dụng các thiết bị khác để thực hiện xét nghiệm, họ biết rõ ràng cơ quan quản lý sẽ cho rằng công ty đang sử dụng thiết bị Edison của mình.

Làm giả các số liệu thống kê

Không chỉ lừa dối cơ quan chức năng, nhà đầu tư và chính khách hàng của mình, Theranos còn lừa dối các cơ sở y tế và báo chí. Nghĩa là chỉ các kết quả thử nghiệm thành công được thực hiện bởi các thiết bị khác (không phải kết quả từ Edison) sẽ được chuyển thông tin tới các bên quan tâm. Theo đó, công ty thường xuyên tuyên bố rằng dịch vụ của họ chính xác hơn những xét nghiệm máu thông thường.

Tuy vậy, khi các nhà quản lý kiểm tra Edison, họ phát hiện ra rằng trung bình thiết bị này chỉ cung cấp dữ liệu chính xác có 65%. Đối với thử nghiệm testosterone, thiết bị này 87% là cung cấp sai kết quả so với các loại máy thông thường. Đối với những kết quả không chính xác này, Theranos cho rằng đây không phải lỗi của Edison, mà 93% khả năng là do lỗi chủ quan của con người.

Cứ như vậy, bằng những cách thức và chiêu trò lừa dối khác, Theranos đã tiếp tục thu hút các nhà đầu tư sẵn lòng bỏ tiền vào công ty.

Những chiêu trò tránh né các cuộc kiểm tra của FDA

Khi được FDA điều tra về các quy định an toàn của thiết bị, Theranos cho rằng Edison thật ra chỉ là một thiết bị để gửi thông tin chứ không phải là một thiết bị y tế. Tức là vấn đề này không thuộc quy định và can thiệp của FDA. Tuy vậy công ty đã gặp một rào cản thách thức rất lớn khi tiến sĩ Shoemaker, một trung tá trong Quân đội Hoa Kỳ, nhất quyết yêu cầu thiết bị phải được FDA chấp thuận trước khi xem xét lắp đặt trong các bệnh viện dã chiến.

Sa thải những nhân viên bất đồng ý kiến

Với một công ty có nhiều hoạt động lừa dối như vậy, rõ ràng là không phải nhân viên nào cũng đồng tình và hài lòng với Theranos. Nhiều nhân viên đã từ chức khi họ nhận ra sự thiếu trung thực của các cấp lãnh đạo, nhưng họ không được phép lên tiếng. Theranos bảo vệ bí mật của mình bằng cách yêu cầu các nhân viên ký vào các thoả thuận bảo mật, ngăn những thông tin không tốt sẽ được tiết lộ cho cánh báo chí.

Tỷ lệ nhân viên từ chức ngày càng lớn, dẫn đến công ty thiếu nguồn lực trầm trọng. Để giải quyết vấn đề này, bạn trai của cô là Sunny Balwani đã tuyển dụng nhiều nhân viên Ấn Độ. Những người này đang cố gắng tránh thất nghiệp và bị trục xuất khỏi nước Mỹ, họ sẽ có nhiều khả năng im lặng về những vấn đề của công ty.

Cái kết của Theranos

Chúng ta không biết được liệu có bao nhiều người phải chịu ảnh hưởng, thậm chí chết vì những hành động của Theranos. Những gì chúng ta biết được là Edison đã được sử dụng 1 triệu lần ở bang Arizona. Sau đó Walgreens cũng rút khỏi việc hợp tác với công ty.

Cuối cùng, Theranos buộc phải hoàn trả 4,65 tỷ dollar mà họ đã nhận được để thực hiện các xét nghiệm máu trong bang và nhiều cáo buộc liên quan khác. Elizabeth Holmes cũng đang bị phía cảnh sát điều tra.